Άσκηση και διάταση της αορτής. Μπορεί η εντατική άθληση να προκαλέσει ανεύρυσμα;
Η διάταση της αορτικής ρίζας και της ανιούσης αορτής αποτελούν τους κύριους παράγοντες κινδύνου για τα οξέα σύνδρομα που σχετίζονται με την αορτή, στα οποία περιλαμβάνεται το ανεύρυσμα και οι επιπλοκές του, με κυριότερη τη ρήξη του διαχωριστικού ανευρύσματος της αορτής . Τα συνηθέστερα αίτια αυτών είναι διάφορα γενετικά σύνδρομα, αλλά και κάποιες επίκτητες παθήσεις. Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής ισχυρά δεδομένα που να υποστηρίζουν ότι η έντονη άσκηση είναι ικανή να προκαλέσει κλινικά σημαντική διάταση της αορτής. Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι διάταση της αορτής σε επίπεδα μεγαλύτερα των 40 χιλιοστών στους άντρες, ή 34 χιλιοστών στις γυναίκες είναι αρκετά σπάνιο φαινόμενο σε αθλητές, αλλά η πλειονότητα των μελετών στο παρελθόν είχαν εστιασθεί σε αθλητές ηλικίας 20-30 ετών. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο περιοδικό JAMA Cardiology1 φάνηκε ότι σε ομάδα δρομέων και κωπηλατών με μακρύ ιστορικό άθλησης και προπόνησης, βρέθηκε αυξημένη διάμετρος της αορτής σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Η παρατήρηση αυτή μάλιστα ήταν περισσότερο εμφανής στους κωπηλάτες (έναντι των δρομέων), καθώς και στους αθλητές υψηλότερου επιπέδου ανεξαρτήτως σπορ.
Είναι γνωστό ότι το μυοκάρδιο παρουσιάζει προσαρμοστικότητα στη μακροχρόνια άθληση. Έτσι, παρότι υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί σε αυτό, η άσκηση αντοχής προκαλεί κυρίως διάταση κοιλοτήτων, ενώ οι ασκήσεις αντιστάσεων υπερτροφία τοιχωμάτων. Η υπόθεση που αναδύεται από τα ευρήματα της παρούσας μελέτης είναι ότι και η αορτή μπορεί να παρουσιάζει μεταβλητότητα και ενδεχομένως δεν είναι ένα απόλυτα στατικό όργανο, όπως μέχρι τώρα πιστευόταν. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι αν η διάταση της αορτής σε αθλητές με μακρύ ιστορικό άθλησης, αντιπροσωπεύει μία καλοήθη προσαρμογή στην άθληση, ή αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου, ικανό να επηρεάσει τη νοσηρότητα και θνητότητα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ρήξη της αορτής αποτελεί μία σπάνια αιτία αιφνίδιου θανάτου μεταξύ νεαρών, αλλά και μεγαλύτερων ανταγωνιστικών αθλητών (με την εξαίρεση ορισμένων γενετικών συνδρόμων όπως το Marfan), δεν είναι όμως γνωστό αν και σε ποιο βαθμό η μακροχρόνια άσκηση μπορεί να συμβάλλει στην αυξημένη επίπτωση ανευρυσματικής διαμόρφωσης και σχετιζόμενων επιπλοκών. Υπάρχει ανάγκη σχεδιασμού μελετών που θα παρακολουθήσουν τη μακροχρόνια επίδραση διαφόρων ειδών άσκησης στις ιδιότητες της αορτής, ώστε να καθορισθεί με αξιοπιστία το ασφαλές πλαίσιο άθλησης σε σχέση με το συγκεκριμένο ζήτημα.
- Churchill et al. JAMA Cardiol 2020. Association of Ascending Aortic Dilatation and Long-term Endurance Exercise Among Older Masters-Level Athletes